De financiële maatregelen rondom tabaksproducten nemen weer toe. Vanaf 1 april 2024 zien rokers de prijs van een standaardpakje van 20 sigaretten stijgen naar ongeveer 10,70 euro, dit door een toevoeging van 60 cent aan accijns en 30 cent aan btw. Deze prijsverhoging is een onderdeel van het nieuwe Belastingplan 2024 waarin ook producten als shag aanzienlijk duurder worden, met een verwachte prijs van ruim 24 euro per pakje.
Door deze stijging beoogt de regering niet alleen budgettaire gaten te dichten, maar bijdraagt het ook significant aan het terugdringen van het roken onder zowel volwassenen als jongeren. Zoals aangehaald in een rapport van de WHO, heeft elk procent dat de prijs van tabak stijgt een direct effect op de afname van het aantal rokers. “Voor elke 10 procent verhoging van de prijs van sigaretten zien we een afname van 4 procent in het rokersaantal,” benadrukt het ‘Raising Tax on Tobacco’ rapport uit 2014.
Prijzen van sigaretten in Nederland
De kosten voor een pakje sigaretten in Nederland zijn substantieel hoger dan enkele jaren geleden. Een regulier pakje kan momenteel meer dan €10 kosten, een stijging die voornamelijk toegeschreven kan worden aan overheidsmaatregelen zoals belastingverhogingen. Deze fiscale aanpassingen zijn geïmplementeerd als onderdeel van een breder volksgezondheidsbeleid met als doel het rookgedrag te reduceren.
Ook de wereldwijde trends van prijsstijgingen en antirookbeleid hebben hun impact. Terwijl in Nederland de prijs blijft stijgen, kan in landen als Polen of Tsjechië nog steeds een pakje gekocht worden voor aanzienlijk minder. “De uiteenlopende prijzen in Europa tonen aan hoe beleidsverschillen invloed hebben op consumentenkeuzes,” legt een expert op het gebied van volksgezondheid uit.
In dit kader is de vraag relevant of verdere prijsverhogingen zullen leiden tot een afname van het aantal rokers of dat alternatieven zoals e-sigaretten of verwarmde tabak populairder zullen worden. Deze producten bieden potentieel minder gezondheidsrisico’s maar zijn in veel gevallen nog steeds onderhevig aan reguleringsdiscussies en prijscontroverses.
Prijsontwikkeling van Sigaretten in Nederland
Vanaf het stabiliseren van de prijzen in de vroege jaren ’90 is de kostenlijn van sigaretten in Nederland aanzienlijk veranderd. In 1990 kostte een pakje sigaretten €1,90, terwijl eenzelfde pakje in 2024 voor €11,10 over de toonbank gaat. Deze stijging weerspiegelt niet alleen de inflatie maar ook de toenemende invloed van accijnsverhogingen en strengere overheidsmaatregelen omtrent roken.
Tussen 1990 en 2024 zijn er meerdere significante prijsverhogingen gemeld. Zoals een expert econoom uitlegt: “De prijselasticiteit van sigaretten is relatief laag, wat betekent dat zelfs significante prijsstijgingen niet noodzakelijk leiden tot een evenredige daling in consumptie. Dit fenomeen kan gedeeltelijk worden verklaard door de verslavende aard van nicotine.” Accijnsverhogingen zijn een centraal element in de strijd tegen roken, met als doel het roken minder aantrekkelijk te maken vanuit financieel oogpunt en zo bij te dragen aan een rookvrije generatie.
Impact van accijnsverhoging op tabak in Nederland
Onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord is de verhoging van accijnzen op tabaksproducten. Deze maatregel is bedoeld om het roken in Nederland sterk te verminderen en uiteindelijk een rookvrije generatie te bereiken tegen 2040. Naast deze accijnsverhoging worden er stappen ondernomen zoals vermindering van de verkooppunten en het inperken van de beschikbaarheid van tabaksproducten en e-sigaretten via online kanalen.
De consequenties van deze verhogingen zijn significant. “De prijs van een pakje sigaretten zal dusdanig stijgen dat het een afschrikkend effect heeft op vooral jonge potentiële rokers,” legt een expert op het gebied van volksgezondheid uit. Concreet is het verboden om tabak en e-sigaretten te verkopen via online platforms en zullen deze producten vanaf 2024 ook niet meer beschikbaar zijn in supermarkten en alle horecagelegenheden. De aanpak is streng maar nodig om de volksgezondheid op lange termijn te waarborgen.
Prijsvergelijking sigaretten: Nederland, Duitsland en België
In de grensstreek ervaren tabaksverkopers een duidelijke impact van prijsverschillen op sigaretten en shag tussen Nederland en Duitsland. “Het is de grootste accijnsverhoging ooit”, vertelt Roelof Boelens, eigenaar van een tabakswinkel in Emmermeer. Dit heeft volgens hem significant effect op het aankoopgedrag van zijn klanten, vooral bij de aanschaf van shag. “Dat kost in de winkel in Duitsland bijna tien euro minder. En straks wordt dat zelfs twee tientjes,” legt hij uit.
Annie de Vries van Vivant tabak en gemak in Emmen merkt op dat hoewel klanten regelmatig klagen over de hoge prijzen, de verslaving hen toch naar de winkel blijft trekken. Ze ondervindt nog geen daling in verkopen, maar erkent dat “mensen regelmatig zeggen dat ze naar Duitsland gaan. Die concurrentie hadden we al en die zal niet veranderen.” Deze situatie leidt tot een merkbare vermindering van de omzet in de grensstreek, wat niet alleen de tabakswinkels treft, maar ook andere lokale ondernemers.
Maatregelen voor Rookvrije Generatie
De Nederlandse overheid streeft ernaar om een rookvrije generatie te creëren door de uitrol van cruciale beleidsmaatregelen. Een significante stap is het verhogen van de leeftijdsgrens voor de verkoop van tabaksproducten naar 21 jaar. Dit initiatief beoogt het moeilijker te maken voor jongeren om met roken te beginnen, een praktijk die steevast leidt tot langdurige gezondheidsproblemen. Deze verhoging sluit aan bij bewezen strategieën die een vertraging in de begintijd van roken onder jongeren aantoont, waardoor de kans op het ontwikkelen van een nicotineverslaving afneemt.