Het lymfestelsel is een belangrijk systeem in ons lichaam dat een aantal taken heeft, waaronder het afvoeren van afvalstoffen, het reguleren van vocht en het helpen bij de afweer tegen ziektes en infecties. Het lymfestelsel bestaat uit lymfevaten en lymfeklieren. Lymfevaten zijn kleine vaten die lymfevocht transporteren en uiteindelijk naar de lymfeklieren leiden. Lymfeklieren zijn kleine organen die gevuld zijn met witte bloedcellen en dienen als filter voor de lymfevloeistof.
Lymfoedeem en uitzaaiingen
Soms kan het lymfestelsel overbelast raken en kan er lymfoedeem optreden. Dit betekent dat het lymfesysteem niet in staat is om voldoende vocht af te voeren, waardoor er zwellingen ontstaan. Bij kanker kunnen er ook uitzaaiingen in de lymfeklieren ontstaan. Dit gebeurt wanneer er kankercellen met de lymfevloeistof meegaan en zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. De lymfeklier die het dichtst bij de tumor ligt, ook wel de schildwachtklier genoemd, is vaak de eerste plek waar uitzaaiingen terechtkomen.
Lymfevocht en lymfocyten
Lymfevocht is een belangrijk onderdeel van het lymfestelsel en wordt vervoerd door de lymfevaten. Het vocht bestaat voornamelijk uit water, eiwitten en lymfocyten. Lymfocyten zijn een type witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen bij de afweer tegen ziektes en infecties. Ze worden geproduceerd in de lymfeklieren en vervolgens verspreid via de lymfevloeistof naar andere delen van het lichaam.
Lymfevaten en lymfebanen
Lymfevaten en lymfebanen zijn eigenlijk dezelfde termen die verwijzen naar de vaten van het lymfestelsel. Ze zijn te vinden in het hele lichaam en zorgen voor het transport van lymfevocht. De lymfevaten hebben kleppen die voorkomen dat het vocht in de verkeerde richting stroomt. Als het lymfestelsel niet goed werkt, kan dit leiden tot problemen zoals lymfoedeem en uitzaaiingen bij kanker.
Wat zijn de oorzaken van opgezette lymfeklieren in het lichaam?
De oorzaken van opgezette lymfeklieren kunnen verschillend zijn. Lymfeklieren zijn klieren in ons lichaam die een belangrijke functie hebben bij het beschermen van ons tegen indringers van buitenaf, zoals bacteriën en virussen. De meest voorkomende oorzaken van opgezette lymfeklieren zijn griep of verkoudheid, stress, gespannen spieren, medicijnen en kanker.
Griep of verkoudheid
Als je ziek bent door een infectie, zoals griep, het coronavirus of een verkoudheid, gaan je lymfeklieren meteen aan het werk. Het kan dus zijn dat je klieren voelbaar zijn. Ook bij andere infecties, zoals een blaasontsteking, koortslip, de ziekte van Pfeiffer en huidinfecties, kunnen de lymfeklieren opzwellen.
Stress
Stress kan ook de oorzaak zijn van opgezette lymfeklieren. Hoewel stress geen direct effect heeft op de klieren, kan stress wel het immuunsysteem uit balans brengen. Dit kan gebeuren door psychische klachten, ongezonde voeding, te weinig slaap of ziekte. Door zo gezond mogelijk te leven, verklein je de kans op infecties en op onrustige klieren.
Medicijnen
Sommige medicijnen hebben als bijwerking dat de lymfeklieren opzwellen. Dit kan voorkomen bij medicatie tegen epilepsie en hartritmestoornissen, behandeling van malaria en medicijnen die worden voorgeschreven bij bipolaire stoornissen.
Kanker
Onrustige klieren kunnen ook wijzen op lymfeklierkanker of een uitgezaaide vorm van een andere kankersoort. Hoewel de kans klein is dat opgezette klieren te maken hebben met kanker, is het wel belangrijk om deze oorzaak in gedachten te houden als de klachten aanhouden of erger worden. Andere opvallende klachten kunnen zijn: koorts zonder duidelijke reden, afvallen en veel zweten tijdens je slaap. Ga dan altijd naar de huisarts.
Wat zijn de behandelingen voor opgezette lymfeklieren in verschillende delen van het lichaam?
Lymfeklieren zijn verzamelplaatsen voor witte bloedcellen. Deze beschermen tegen indringers zoals bacteriën en virussen. Wanneer er sprake is van een infectie of ontsteking in het lichaam, zorgen de lymfeklieren ervoor dat deze zich niet verspreidt naar andere delen van het lichaam. Een vergrote lymfeklier in de hals kan meestal geen kwaad en verdwijnt vanzelf zodra de ontsteking voorbij is. Echter, blijft de klier na twee weken nog vergroot, dan is het raadzaam om uw huisarts te raadplegen.
Hoewel bij vergrote lymfeklieren in de hals zelden medicijnen nodig zijn, kunnen antibiotica nodig zijn bij infecties door bacteriën. Bij pijnlijke lymfeklieren of koorts kunt u paracetamol nemen. Het is belangrijk om hiermee voorzichtig te zijn en een arts te raadplegen voorafgaand aan het gebruik van antibiotica of paracetamol.
Lymfeklieren kunnen groter worden bij diverse ontstekingen zoals een verkoudheid, oorontsteking, een huidontsteking of een ontsteking aan uw kaak of tandwortels. Ook de ziekte van Pfeiffer kan leiden tot enorm grote lymfeklieren in de hals. Echter, soms kan een blijvend vergrote lymfeklier een eerste kenmerk zijn van lymfeklierkanker en is het verstandig om uw arts hierover te informeren.
Lymfeklierkanker is een ernstige ziekte die behandeld dient te worden. Ziekte van Hodgkin en Non-Hodgkin zijn verschillende vormen van lymfeklierkanker. Vergrote lymfeklieren zijn in zeer zeldzame gevallen een uiting van bloedkanker die ook wel lymfatische leukemie genoemd wordt. Het is belangrijk om uw huisarts te raadplegen bij zorgen over vergrote lymfeklieren.
Lymfeklieren in de hals kunnen groter worden, pijn doen of warm aanvoelen. U voelt ze voorin de hals, in de nek of achter een oor. Soms voelt u maar één klier, soms zijn er meerdere. Halsklieren kunnen snel groter worden en weer snel kleiner zijn nadat de ontsteking voorbij is. Ze komen vooral voor bij kinderen. Bij verdenking op lymfeklierkanker is het belangrijk om direct medische hulp in te schakelen. Een vergrote lymfeklier in de hals kan meestal geen kwaad en verdwijnt vanzelf zodra de ontsteking voorbij is.
Wat zijn de mogelijke oorzaken van langdurig opgezette lymfeklieren in de buikstreek?
Langdurig opgezette lymfeklieren in de buikstreek kunnen veroorzaakt worden door verschillende aandoeningen, waaronder mesenteriële adenitis. Dit is een ontsteking van de lymfeklieren in de buikholte, meer specifiek in het mesenterium. Het komt het meest voor bij kinderen en tieners en kan qua uitingsvorm veel gelijkenis vertonen met appendicitis of blindedarmontsteking.
De meest voorkomende oorzaak van opgezette of vergrote lymfeklieren in de buikholte is een infectie, zoals gastro-enteritis (buikgriep). Andere oorzaken van mesenteriële adenitis zijn infecties die worden geassocieerd met HIV, tuberculose (tbc), de ziekte van Whipple of lipodystrophia intestinalis, een zeldzame systemische bacteriële infectie, en acute terminale ileitis. Een arts kan de diagnose stellen door vragen te stellen over de klachten, lichamelijk onderzoek te verrichten en zo nodig bloedonderzoek of beeldvormend onderzoek te doen.
De behandeling van mesenteriële adenitis is gericht op de onderliggende oorzaak. Het gaat vaak over zonder behandeling, maar bij een bacteriële infectie kan antibiotica voorgeschreven worden. Tegen koorts en pijn kan zo nodig paracetamol genomen worden. Ook rust, voldoende drinken en warmte op de buik kunnen helpen om de klachten te verlichten.
Naast mesenteriële adenitis kunnen opgezette lymfeklieren in de buikholte ook veroorzaakt worden door andere aandoeningen, zoals kanker, darminfecties of sepsis. Daarom is het belangrijk om bij langdurige klachten contact op te nemen met een arts.
- Belangrijkste oorzaken van opgezette lymfeklieren in de buikstreek:
- Mesenteriële adenitis
- Infecties zoals gastro-enteritis
- Andere infecties zoals tbc, de ziekte van Whipple of lipodystrophia intestinalis, een zeldzame systemische bacteriële infectie, en acute terminale ileitis
- Kanker
- Darminfecties
- Sepsis
Als je langdurig last hebt van opgezette lymfeklieren in de buikstreek, is het belangrijk om contact op te nemen met een arts. Mesenteriële adenitis is een veelvoorkomende oorzaak, maar er zijn ook andere aandoeningen die dezelfde klachten kunnen veroorzaken. Door middel van vragen, lichamelijk onderzoek en eventueel bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek kan de arts de oorzaak achterhalen en een passende behandeling voorschrijven.